We zijn niet verbaasd, maar wel onaangenaam verrast over de gepubliceerde cijfers van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden. Uit de cijfers van het CBS en TNO blijkt dat van alle beroepsgroepen brandweerlieden en politiepersoneel het vaakst te maken hadden met een ongeval tijdens het werk, dat resulteerde in een of meer dagen verzuim.
Het nieuws vormt na de recente ontwikkelingen inzake PTSS bij de brandweer, een nieuwe domper als het gaat om de zorg voor de gezondheid en veiligheid van brandweermensen. Het beleid, dat de veiligheidsregio’s – als werkgevers van het brandweerpersoneel – voeren op het gebied van arbeidsomstandigheden, is de landelijke vakorganisaties al decennialang een doorn in het oog en mede op grond van het uitblijven van beloofde verbeteringen bestempeld tot hoofdpijndossier.
Terwijl veiligheid en gezondheid op het werk een wettelijke en maatschappelijke plicht is, constateren wij al jaren een zorgelijk vorm van passiviteit als het gaat om de zorgplicht van de werkgevers en het treffen van adequate maatregelen om te voorkomen dat brandweermensen in de uitoefening van hun werkzaamheden schade lijden door beroepsziekten of ongevallen.
Want als het bijvoorbeeld gaat om dataverzameling over arbeidsongevallen bij brandweermensen, om op basis van meer feiten vervolgstappen te kunnen bepalen, is er sinds 2002 geen enkele vooruitgang geboekt. Destijds deed het Nederlands Instituut voor Brandweer en Rampenbestrijding (nu het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid) onderzoek naar oplossingen om gegevens over ongevallen met brandweerpersoneel consistent en gestructureerd bij te gaan houden.
Nadat uit eerdere inspecties (uitgevoerd in 1999/2000) al was gebleken dat het melden en registreren van (ernstige) ongevallen beter kon en een systematische aanpak van de veiligheidsrisico’s bij de brandweer ontbrak, concludeerde de Arbeidsinspectie in 2008 opnieuw dat brandweerkorpsen nog onvoldoende inzicht hebben in de veiligheidsrisico’s die zich voordoen bij het repressieve optreden. In een brief aan de Tweede Kamer werden de inspectieresultaten als verontrustend resp. zorgelijk gekwalificeerd.
De Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding (NVBR), als toenmalige brancheorganisatie, gaf onder meer aan alle kennis en ervaringen met betrekking tot repressieve arbeidsveiligheid en het registreren en leren van (bijna)- ongevallen te bundelen. Zo kon lering getrokken worden uit het relatief hoge aantal (bijna)ongevallen onder brandweerpersoneel en zou er een landelijk informatiepunt ontstaan. Gegeven de bevindingen van de Arbeidsinspectie in 2015 lijkt ook dat initiatief geen opvolging te hebben gekregen.
In reactie op de conclusies van de Nederlandse Arbeidsinspectie in 2015 gaf Brandweer Nederland aan de puntjes op de “i” te willen zetten met een ‘landelijk coördinatiepunt’ voor ongevallen en bijna-ongevallen, in aanvulling op de verantwoordelijkheid van iedere regio om ongevallen en bijna-ongevallen te registeren. “Zo kunnen we leren van elkaars ervaringen”, aldus Brandweer Nederland. Het project ‘Voorbij de brand: leren van ongevallen bij de brandweer’ dat in 2018 werd uitgevoerd om op basis van een uniforme manier van registreren over de regiogrenzen heen te leren van ongevallen, kwam helaas ook niet uit de verf. Zo is de doorontwikkeling van het instrument om zo op nationaal niveau te leren van ongevallen bij de brandweer, wederom gestrand in goede voornemens.
De gezamenlijke vakorganisaties zijn ondertussen het zicht op de resultaten en activiteiten rond belangrijke thema’s zoals bijvoorbeeld het registreren en leren van (bijna)ongevallen, arbeidshygiëne, weerbaarheid en beroepsziekten volledig kwijt geraakt. De zorgen daarover zijn ook met enige regelmaat bij de werkgevers, de Arbeidsinspectie, het NIPV en de systeemverantwoordelijk minister kenbaar gemaakt. Nadat de minister van Justitie en Veiligheid begin 2023 in de Tweede Kamer werd bevraagd over de arbeidsomstandigheden van brandweerlieden, heeft de minister op 7 juni 2023 de werkgevers nogmaals nadrukkelijk gevraagd om werk te maken van arbeidsveiligheid. Tot nu toe nog zonder resultaat.
Wel werd recent in het overleg tussen de betrokken sociale partners geconcludeerd dat het belangrijk is om de ‘adviescommissie arbeidsveiligheid’ te revitaliseren. Deze paritair samengestelde adviescommissie, waarin ook de VBV participeerde, was tot eind 2017 betrokken bij de ontwikkeling van de Arbocatalogus Brandweer. Terwijl Brandweer Nederland aangeeft gezamenlijk afspraken te maken over hoe we omgaan met de risico’s van ons vak en deze afspraken heeft opgenomen in de Arbocatalogus Brandweer, zijn die afspraken niet gemaakt met de vakorganisaties. Daarmee is er nog steeds geen sprake van een Arbocatalogus conform de landelijke wet- en regelgeving.
Bron: Brandweervrijwilligers.nl
