Het aantal incidenten met explosieven blijft alarmerend toenemen. In 2022 werden 343 incidenten gemeld, in 2023 steeg dit aantal naar 1057 en tot juni dit jaar zijn er al 496 gevallen geregistreerd. De politie-inzet heeft de afgelopen 2,5 jaar geleid tot bijna 500 aanhoudingen en veel informatie, maar politie, Openbaar Ministerie (OM) en lokale bestuurders stellen dat er meer nodig is om het probleem bij de kern aan te pakken. Vandaag pleiten zij in de Tweede Kamer voor een strategisch offensief waarbij ook partners buiten het veiligheidsdomein betrokken worden.
Bij de meeste incidenten met explosieven gaat het om aanslagen op woningen en bedrijven. Hoewel deze vooral plaatsvinden in grote steden, worden ook kleinere gemeenten er steeds vaker mee geconfronteerd. Vaak worden aan elkaar geplakte Cobra’s of een combinatie van een Cobra en brandstof als explosief gebruikt. De politie ziet een duidelijke link met het criminele (drugs)circuit en constateert ook copycat-gedrag waarbij aanslagen worden ingezet om bijvoorbeeld relationele conflicten te “oplossen”.
Jonge Uitvoerders
Het proces van deze aanslagen kent vaak een vast patroon met verschillende betrokkenen zoals opdrachtgevers, brokers, facilitators, ronselaars en uitvoerders. Jos van der Stap, programmamanager High Impact Crime, benadrukt dat het vaak jongeren zijn die de explosieven plaatsen. “Het gaat om kwetsbare jongeren die voor een habbekrats bereid zijn zware misdrijven te plegen en grote risico’s te nemen, zowel voor zichzelf als voor de slachtoffers. De gemiddelde leeftijd is 23, maar we zien ook jongens van 13 of 14 jaar oud, wat zeer zorgelijk is. Veruit de meeste verdachten hebben al meerdere misdrijven op hun naam staan.”
Verdachten
In bijna 1 op de 4 incidenten lukt het om verdachten aan te houden. “Dat lijkt misschien niet veel, maar bedenk dat het plegen van dit soort misdrijven zeer anoniem is. Daders kennen het slachtoffer zelden en hebben tijdens het misdrijf ook geen contact met elkaar,” aldus Van der Stap. Het is lastig om opdrachtgevers in beeld te krijgen vanwege de vele schakels tussen uitvoerder en opdrachtgever. Bovendien willen slachtoffers vaak niet met de politie praten, vooral niet als er conflicten zijn om bijvoorbeeld drugs.
Intensieve Samenwerking Noodzakelijk
Ondanks alle inspanningen van de politie neemt het aantal aanslagen niet af. Van der Stap: “Om het probleem bij de kern aan te pakken, is intensieve samenwerking nodig met alle partijen die invloed kunnen uitoefenen. We werken al samen met korpsen in Duitsland, Frankrijk en België en met Europol om de toegang tot Categorie F4 vuurwerk, waaronder de veelgebruikte Cobra’s vallen, te beperken. Het Ministerie van Justitie en Veiligheid bereidt internationale regelgeving voor door de Europese Commissie.”
De grootste uitdaging ligt in het terugdringen van de pool van jongeren die bereid zijn aanslagen te plegen. “Het gaat om kwetsbare, makkelijk beïnvloedbare jongeren. We moeten ervoor zorgen dat zij zich niet meer lenen voor het vuile werk van anderen. Daarom is samenwerking met partners op preventiegebied essentieel om de jonge aanwas tegen te gaan.”
Van der Stap benadrukt ook de rol van sociale-mediabedrijven. “Deze platforms zijn belangrijke schakels om opdrachten uit te zetten en potentiële plegers te ronselen. Ze zijn aantrekkelijk omdat er geen controle of toezicht is, laat staan sancties. Door meer controles in te voeren, worden deze platforms weerbaarder tegen misbruik.”
Taskforce
Tot slot is het van belang dat alle partijen hun initiatieven bundelen. “We zijn als politie groot voorstander van het Strategisch Offensief Tegen Explosies, dat wordt opgericht. Hieraan nemen politie, OM en lokale overheden deel, maar ook partners van buiten het veiligheidsdomein. We kunnen alleen effectief zijn als we samen optrekken en alle inzet op elkaar afstemmen. Zo versterken we elkaar,” besluit Van der Stap.
4o
